Patroonsparade
De voormalige zelfstandige parochies van de Clara en Franciscusfederatie hadden op hun beurt allemaal een patroon, een heilige waaraan de plaatselijke gemeenschap in het bijzonder was toevertrouwd en wier verering in het bijzonder in de betreffende parochie centraal stond. De namen van die patronen zijn in gebruik gebleven en nog altijd verbonden aan de kerken die in beide fusieparochies in gebruik zijn. In het navolgende wordt iets verhaald over onze parochiepatronen.
H.H. Petrus en Paulus (Aarlanderveen)
Het feest van de heilige apostelen Petrus en Paulus is een hoogfeest in zowel de rooms-katholieke als de oosters orthodoxe Kerk ter nagedachtenis aan de dood van Petrus en Paulus. De feestdag valt volgens de rooks-katholieke kalender op 29 juni en geldt sinds de liturgische kalender van 1962 als een feest van de eerste klasse. Na de verrijzenis van Jezus was Petrus de eerste van de apostelen, leider van de christengemeente in het H. Land. Op latere leeftijd vertrok hij naar Rome. Daar stierf hij waarschijnlijk in het jaar 64 of 67 de kruisdood. De bekeerde christenvervolger Paulus werd op een van zijn reizen in Griekenland gearresteerd en overgebracht naar Rome om daar terechtgesteld te worden. Als Romeins staatsburger werd hij onthoofd door het zwaard, naar men zegt op dezelfde dag – 29 juni – als Petrus’ kruisiging. Traditioneel is deze feestdag het moment waarop nieuwbenoemde metropolitaanse aartsbisschoppen in Rome van de paus het pallium (een cirkelvormige band die om de hals wordt gedragen als teken van de verbondenheid van de aartsbisschoppen met de Kerk van Rome) ontvangen.
Onze Lieve Vrouw Geboorte (Hoogmade en Rijpwetering)
De parochies van Hoogmade en Rijpwetering waren toegewijd aan Onze Lieve Vrouw Geboorte of Geboorte van de Moeder Gods, een feest in de rooms-katholieke Kerk en de orthodoxe Kerk, dat jaarlijks wordt gevierd op 8 september. De Orthodoxie viert Maria’s geboorte met een aparte liturgie en in de katholieke Kerk geldt het als feest en wordt het gevierd zonder octaaf. Het feest viert de geboorte van Maria, dochter van Anna en Joachim. De eerste bronnen die de viering van Maria’s geboorte bevestigen, dateren uit de zesde eeuw. De feestdag werd aanvankelijk vooral gevierd in Jeruzalem als kerkwijdingsfeest van de basiliek van de H. Anna, Maria’s moeder. Deze basiliek was voor de herbouw in de zesde eeuw gewijd aan Maria. Vervolgens verspreidde de devotie zich naar het westen en was in de middeleeuwen al een van de belangrijkste kerkelijke feestdagen (hoogoctaaf) geworden.
Het feest van Maria’s geboorte komt bij onze voorouders onder verschillende benamingen voor. Zij noemden het ,Onser Vrouwen gheboert’, die geboort der alre Salichste Gods Winster Marien’ of – omdat op die dag de oogst reeds grotendeels was binnengehaald – ,Onser vrouwen dach nativitas tot wtgaenden oest’ of ook wel ,Onser Vrouwenmisse ter latere’. Eeuwenlang bepaalde de viering van Maria’s geboorte zich niet alleen bij de feestdag, maar nam zij een gehele week in beslag. Het octaaf werd in 1955 afgeschaft, terwijl het feest behouden bleef. De datering op 8 september is ontleend aan de traditie. Op basis van deze datum werd later de viering van Maria’s Onbevlekte Ontvangenis bepaald, namelijk 8 december, negen maanden voor 8 september. Dat twee staties/parochies vlak bij elkaar toegewijd werden aan Maria’s geboorte, moet gezocht worden in de zeventiende eeuw. De toenmalige missionaris/pastoor Antonius van de Plaet koos voor dit patronaat in het kader van de contrareformatie, de hervormingsbeweging in de toenmalige katholieke Kerk.
Langeraar (H. Adrianus)
Adrianus was een Romeinse martelaar. Volgens de legende was hij officier in het leger van keizer Galerius en moest hij eens 23 christenen vervolgen. Door hun standvastigheid werd Adrianus echter zelf bekeerd, waarop hij gemarteld werd. Zijn benen werden op een aambeeld vermorzeld en een van zijn handen werd afgehakt. Adrianus’ echtgenote, de heilige Nathalia, ondersteunde hem tijdens die martelingen. In verhalen wordt beschreven dat hij de na zijn dood voor zijn vrouw verscheen en het schip waarop zij voer beschermde tijdens een storm. Adrianus – wiens feest de kerk viert op 4 maart – is de patroonheilige van de boden, de bierbrouwers, de slagers, de smeden, de gevangenisbewaarders en de soldaten en wordt aangeroepen tegen een plotselinge dood, onvruchtbaarheid en de pest.
Johannes de Doper (Leimuiden/Rijnsaterwoude)
Johannes de Doper, die omstreeks 7 voor Christus tot 36 voor Christus geboren zou zijn, was volgens het christendom en de islam een joods profeet. Hij zou omstreeks het jaar 30 in de provincie Judea in Palestina hebben gepredikt. Zijn moeder Elisabeth was verwant met Maria. Vanwege het leeftijdsverschil veronderstelt men dat Elisabeth de tante van Maria was. Johannes de Doper komt zowel in het Evangelie als in de Koran voor. Aangezien Johannes de Doper in veel religies een profeet is zijn er uiteenlopende dingen over hem beweerd. De betrouwbaarste en oudste bronnen over het leven zijn de werken van Flavius Josephus en de vier evangeliën in de Bijbel (Nieuwe Testament). Johannes wordt beschouwd als de voorloper van Jezus de Messias. Hij doopte in de Jordaan en kondigde aan: ,Na mij komt iemand die groter is dan ik; ik ben zelfs niet waard de riem van zijn sandaal los te maken’ (dat was slavenwerk). Hij zag zijn optreden als baanbrekend werk voor de Messias. Deze herkende hij in Jezus op het moment dat hij Hem doopte. Althans zo zeggen de drie evangelisten Mattheus, Marcus en Lucas. Want de vierde, Johannes, suggereert dat Johannes Jezus al kende. Immers, toen Jezus voorbijging, duidde hij hem aan als het Lam Gods. De Kerk viert het feest van Johannes de Doper op 24 juni.
Onze Lieve Vrouw Hemelvaart (Nieuwkoop)
De parochie van Nieuwkoop was toegewijd aan Onze Lieve Vrouw Hemelvaart, Maria-Tenhemelopneming of Maria Hemelvaart, de hoogfeestdag waarop de opneming van Maria in de hemel ,met lichaam en ziel’ wordt herdacht en gevierd op 15 augustus. In de Oud-Katholieke en de Orthodoxe Kerk wordt dit feest Ontslapen van de H. Maria, Moeder Gods respectievelijk Ontslapenis van de Moeder Gods genoemd. Na het concilie van Efeze (431), waar Maria de titel ,Moeder van God’ kreeg toebedeeld, kende de Mariaverering een sterke opgang. De oudste feesten, zoals Maria Boodschap en de Opdracht in de Tempel waren nog vooral op Christus zelf gericht. Later ontstonden feesten waarbij Maria als heilige werd geëerd: Maria Geboorte en Maria-Tenhemelopneming. Dit laatste werd in 582 door keizer Mauricius officieel in Byzantium ingevoerd. Op 15 augustus werd voor die tijd al de verjaardag van de kerkwijding van een aan Maria toegewijde basiliek op de weg tussen Bethlehem en Jeruzalem gevierd. Rome nam het feest van Maria-Tenhemelopneming over in de zevende eeuw. In 1950 kondigde paus Pius XII het dogma van de Tenhemelopneming af. De Nederlandse bisschoppen hebben in 1989 besloten om het feest (wederom) te vieren met een eucharistieviering op 15 augustus, op een tijdstip waarop veel gelovigen aanwezig kunnen zijn.
Nicolaas (Nieuwveen)
De parochie van Nieuwveen was toegewijd aan de H. Nicolaas van Myra, van wie het geboorte- en het sterfjaar onbekend zijn. Waarschijnlijk is Nicolaas geboren omstreeks 280 te Petara in Lycië en overleden op 6 december 342 of 252. Nicolaas was bisschop van Myra, de toenmalige hoofdplaats van Lycië in Klein-Azië. Hij werd later heilig verklaard en is de hoofdpersoon in tal van legenden. Volgens oude legenden was Nicolaas het kind van welgestelde, zeer gelovige ouders. De naamdag van Nicolaas is 6 december. Met de hervorming van de katholieke feestkalender van 1969 werd Nicolaas als officiële heilige geschrapt. De viering van zijn naamdag is waarschijnlijk in het verleden samengevoegd met de viering van een Germaans feest, waarschijnlijk de Wilde Kacht van Wodan, en deze figuur is als Sinterklaas de centrale figuur geworden in het kinderfeest dat op 5 december (,pakjesavond’) en op 6 december (de feitelijke feestdag) in respectievelijk Nederland en België en onder andere Roemenië wordt gevierd. Ook in sommige delen van Duitsland, direct langs de Nederlandse oostgrens, kent men een vorm van het Sint-Nicolaasfeest.
Martinus (Noorden)
Martinus was een Franse heilige, die omstreeks 316 in het tegenwoordige Hongarije geboren werd. Op jonge leeftijd werd hij soldaat en als vijftienjarige trok hij naar Gallië (Frankrijk). Bij een stadspoort van Amiens ontmoette hij een bedelaar, aan wie hij de helft van zijn mantel gaf. Omdat de helft van de mantel eigendom was van Rome, kon hij slechts zijn eigen helft weggeven. Volgens een legende was deze bedelaar een verschijning van Jezus, of stond de bedelaar symbool voor Christus. Martinus liet zich bekeren en verliet het leger. Hij was inmiddels christen geworden en na zijn diensttijd vestigde hij zich omstreeks het jaar 360 als kluizenaar. Volgelingen sloten zich bij hem aan en zo ontstond een van de eerste kloosters in Frankrijk. In 372 koos men Martinus tot bisschop van Tours. Hij overleed in het jaar 397. Vooral in Frankrijk en België zijn nog heel wat kerken toegewijd aan Martinus van Tour.
Sint Bavo (Oud Ade)
De Oudadese parochiepatroon Bavo werd op 1 oktober 654 geboren als Allowin in Haspengouw, Gent. Volgens latere legenden zou hij een zoon zijn geweest van Pepijn van Landen en dus een broer van de heilige Gertrudis van Nijvel en Begga. Allowin had een wilde jeugd. Hij verkocht onder andere zijn personeel als slaaf. Pas na het overlijden van zijn echtgenote kwam hij, onder invloed van de heilige Amandus van Gent, de raadsman van zijn moeder Ida van Nijvel, tot bezinning. Allowin trad in het klooster – de latere Sint-Baafsabdij – gesticht door Amandus en nam de naam Bavo aan. Bavo werd kluizenaar in een boom en nadien in een bos nabij de abdij. Hoogstwaarschijnlijk verbleef hij langere tijd in Mendonk bij Gent, waar hij door het bidden van een noveen tussen 1 en 9 oktober nog altijd wordt vereerd. Na Bavo’s dood kwam zijn verering op gang. Zijn lichaam werd overgebracht naar een kerk in Gent. Er heerst nog altijd controverse over het feit of hij al dan niet eerst tot de monnikengemeenschap van de nabijgelegen Sint-Pietersabdij toetrad en de Sint-Baafsabdij later werd gesticht. Door toedoen van pastoor J. N. Verkley werd in 1958 in de Oudadese kerk een modern Bavobeeld geplaatst, gemaakt naar een schets van Sacha van Beek-Gerdes en door beeldhouwer Marius van Beek (1921-2003) in klei gevormd en gebakken in de platteelbakkerij ,Sint-Joris’ in het Limburgse Beesel.
Sint-Petrus’ Banden (Roelofarendsveen)
De benaming Sint-Petrus’ Banden staat voor het feest van de bevrijding van de apostel Petrus, dat gevierd wordt op 1 augustus. De bevrijding van Petrus wordt beschreven in hoofdstuk 2 van het Bijbelboek Handelingen. Petrus was door Herodes gevangen genomen en sliep tussen twee soldaten aan wie hij met twee kettingen (de ,banden’) was vastgeketend. Er verscheen een engel die hem wakker maakte en hem zei hem te volgen. De ketenen werden verbroken, twee wachtposten werden gepasseerd en de ijzeren poort van de gevangenis ging vanzelf open. Toen ze op veilige afstand waren, verdween de engel en merkte Petrus dat het bezoek van de engel geen droom was, maar zich werkelijk had afgespeeld. De kettingen werden tot cultusobject van de vroege christenen. Ze zouden door patriarch Juvenalis van Jeruzalem geschonken zijn aan de verbannen keizerin Eudoxia. Deze verdeelde de banden over de twee hoofdsteden van het Romeinse rijk, namelijk Constantinopel en Rome. De laatste stad, waar Petrus werd vermoord, bezat reeds de boeien waarmee hij tijdens zijn laatste gevangenschap geketend was. Genoemde voorwerpen bevinden zich in de kerk van San Pietro in Vincoli in Rome.
Johannes’ Geboorte (Zevenhoven)
De verwekking en de geboorte van Johannes wordt in het Evangelie volgens Lucas beschreven. Johannes werd daarin ruim een half jaar vóór Jezus geboren. Volgens deze evangeliën was Johannes de enige zoon van priester Zacharias en zijn vrouw Elisabeth. Volgens het Evangelie van Lucas stamden zij af van een oud priestergeslacht; Zacharias maakte deel uit van de Levitische priesterafdeling van de joodse godsdienst. Elisabeth stamde rechtstreeks af van de Israëlische hogepriester Aaron. Zij was onvruchtbaar, dus kinderloos, tot de aartsengel Gabriël de geboorte van een zoon aankondigde. Zij waren toen al op hoge leeftijd. Na Johannes’ geboorte zong zijn vader een profetische lofzang die in zijn geheel in het Lucasevangelie is opgenomen. De geboorte van Johannes wordt herdacht op 24 juni.